تفسير براي بهره مندي از دولت قرآن و ره يافتن به خلوت آرامش و معنويت آن موارد زير را مد نظر داشت : الف . فهم قرآن . قرآن مي فرمايد: «... ان الذين اوتوا العلم من قبله اذا يتلي عليهم يخرون للاذقان سجدا" ب و يقولون سحبان ربنا ان كان وعد ربنا لمفعولا" ب و يخرون للاذقان يبكون و يزيدهم خشوعا"؛ كساني كه پيش از (نزول قرآن و آيات ) آن ، به آن ها دانش داده شده ، هنگامي كه (اين آيات ) بر آنان خوانده مي شود، سجده كنان به خاك مي افتند و مي گويند: منزه است پروردگار ما، كه وعده هايش به يقين انجام ، شدني است . آن ها (بي اختيار) به زمين مي افتند و گريه مي كنند و (تلاوت اين آيات همواره ) بر خشوعشان مي افزايد»، (اسرائ، آيه 109 - 107). علامه طباطبايي مي فرمايد: «مراد از علم داده شدگان قبل از نزول قرآن ، كساني هستند كه خود را براي فهم و هضم سخن حق و قبول آن آماده كرده اند و اين آمادگي از اين روست كه به علم حقيقت معناي قرآن مجهز شده اند و همين علم قبلي هم برايشان صفت خشوع را به ارث آورده ، در نتيجه وقتي برايشان قرآن تلاوت مي شود، بر خشوعشان افزوده مي گردد»، (الميزان ، ج 13، ص 222). فهم قرآن را بايد كسب كرد تا خشوع ، خضوع ، لذت و... به دنبال آن بيايد. فهم قرآن ، داراي مراحل زير است : 1. آشنايي با مفاهيم و معاني قرآن : اگر كسي خود علوم اسلامي را فرا نگرفته براي آشنايي با مفاهيم قرآن بطور مستمر و مداوم بايد از تفسيرهاي فارسي مثل تفسير نمونه ، تفسير آقاي قرائتي ، تفسير آيه الله جوادي آملي و مانند آن ، استفاده كند. 1. تدبر: كسي پس از آشنايي با قرآن ، بايد به تعمق و تدبر در آن پرداخت ، تا عبرت و دعوت قرآن را دريافت . مولا علي (ع ) مي فرمايند: «الا لا خير في قرائه ليس فيها تدبر...؛ آگاه باشيد در آن قرائت قرآني كه تدبر نباشد (خوبي و رشد عقلاني و معنوي و) هيچ خيري وجود ندارد»، (ميزان الحكمه ، ج 8، ص 88، ر 16234). براي فهم قرآن مراتب ديگري هم وجود دارد، ولي چون در اين مختصر نمي گنجد، از آن مي گذريم . ب . عمل به قرآن : بايد دعوت قرآن را لبيك گفت و به آن عمل كرد. نتيجه فهم قرآن و مراتب آن ، بايد عمل به قرآن باشد و گرنه به اندازه عمل نكردن به قرآن و بي اعتنايي به آن ، قساوت قلب افزون مي گردد و آثار روح افزا و حلاوت تلاوت كاسته مي شود. امام صادق (ع ) درباره تفسير اين آيه «... يتلونه حق تلاوته ...؛ كساني كه قرآن را همانگونه كه سزاوار تلاوت است ، تلاوت مي كنند...»، (سوره بقره ، آيه 121). مي فرمايند: «يرتلون آياته و يتفهمون معاينه و يعملون باحكام و يرجون وعده و يخشون عذابه و يتمثلون قصصه و يعتبرون امثاله و يائتون اوامره و يجتنبون نواهيه ... يتلونه حق تلاوته ؛ يعني كساني كه آيات را با ترتيل مي خوانند و معاني آن را مي فهمند و به احكام آن عمل مي كنند و به وعده آن اميدوار و از عذابش ترسان مي باشند و از قصه هاي آن الگو مي گيرند و از مثال هايش پند مي پذيرند و اوامر آن را انجام مي دهند و از نواهي آن اجتناب مي كنند...»، (ميزان الحكمه ، ج 8، ص 84، ر 16217، چاپ اول ، سال 1363، قم ، مكتب الاعلام الاسلامي ). ج . رقت قلب : عمل به قرآن موجب رقت قلب و بروز حالات دلپذير معنوي مي شود. تلاوت آن نيز قلب را صفا و جلا مي بخشد. د. تلاوت مستمر: بايد قرآن را هر روزه خواند. رسول اكرم (ص ) مي فرمايند: «عليكم بتعلم القرآن و كثره تلاوته ؛ بر شما باد آموختن قرآن و تلاوت زياد آن »، (همان ، ص 75، ر 16163). در روايتي ديگر حضرت مي فرمايند: «ان هذه القلوب تصدائ كما يصدائ الحديد «قيل : يا رسول الله فما جلاوئها؟» قال : تلاوه القرآن ؛ به درستي كه دل ها نيز مانند آن زنگار مي گيرد. سوئال شد: يا رسول الله جلابخش چنين دل هايي چيست ؟ فرمود: تلاوت قرآن »، (همان ، ص 81، ر 16198). ه' . ترتيل : شايسته است قرآن با ترتيل خوانده شود. حضرت علي (ع ) در تفسير آيه «و رتل القرآن ...»، (سوره المزمل ، آيه 4) مي فرمايند: «بينه تبيانا"، و لاتنثزه نثر الرمل ، و لا تهذه هذ الشعر، قفوا عند عجائبه ، و حركوا به القلوب ، و لا يكون هم احدكم آخر السوره ؛ قرآن را با ترتيل بخوان معنايش اين است : آنرا حتما" واضح و آشكارا بخوان و نه مانند سنگ ريزه (هاي بيابان كه پراكنده است ) پراكنده بخوان و نه مانند شعر با شتاب بخوان . به عجايب قرآن كه رسيديد، مكث كنيد و دل هاي خود را با آن تحريك كنيد (و تحت تائثير قرار دهيد) و هم هيچ كدام از شما اين نباشد كه به آخر سوره برسيد»، (ميزان الحكمه ، ج 8، ص 87، ر 16230). نوارهاي ترتيل موجود - مثل نوار ترتيل آقاي پرهيزگار - تقريبا" اين ويژگي ها را دارند. و. صوت زيبا: قرآن را با صورت زيبا بخوانيد يا از نوارهاي قرآن استفاده كنيد، تا دل تحت تائثير قرار گيرد. رسول اكرم (ص ) مي فرمايند: «حسنوا القرآن باصواتكم فان الصوت الحسن يزيد القرآن حسنا"؛ قرآن را با صداي خود نيكويي بخشيد، زيرا صوت زيبا بر زيبايي و حسن قرآن مي افزايد»، (همان ، ص 82، ر 16212). اين ها پلي است براي رسيدن به لذات روحي و عشق به قرآن . در پايان سفارش مي كنيم راهكارها را طبق برنامه روزانه و منظم به كار گيريد تا هر چه بيش تر با قرآن انس گيريد و در سايه اين انس دلباخته و شيفته قرآن شويد. براي آگاهي بيشتر، مطالعه كتاب هاي زير معرفي مي شود: 1. شهيد مطهري ، شناخت قرآن . 2. تقي پور، پژوهشي پيرامون تدبير در قرآن . 3. كلانتري ، كليدهاي فهم قرآن .