شب قدر را تفسير كنيد؟
"انّا انزلناه في ليله القدر..." ما آن (قرآن) را در شب قدر نازل كرديم و تو چه مي‌داني شب قدر چيست؟ شب قدر از هزار ماه بهتر است. فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگار خود براي تقدير هر كاري نازل مي‌شوند. آن شب انباشته از سلامت، بركت و رحمت تا طلوع صبح است. (سوره قدر)
قدر به معناي اندازه‌گيري، تقدير و برنامه‌ريزي و تنظيم امور آمده براساس روايات فراواني كه وارد شده، در شب قدر امور و سرنوشت افراد براي سال آينده رقم مي‌خورد. شب زنده‌داري و عبادت در اين شب موجب آمرزش گناهان خواهد بود. درسوره بقره مي‌خوانيم كه قرآن در ماه رمضان نازل شده "شَهْرُ رَمَضَان‌َ الَّذِي‌َّ أُنزِل‌َ فِيه‌ِ الْقُرْءَان‌ُ..."(185،بقره) در سوره قدر آمده كه قرآن در شب قدر نازل شده "إِنَّـآ أَنزَلْنَـَه‌ُ فِي لَيْلَه‌ِ الْقَدْرِ".(قدر،1)؛ بنابراين شب قدر در ماه مبارك رمضان واقع شده و در آيه ديگري از سوره قدر خداوند اين شب را بهتر از هزار ماه مي‌داند "لَيْلَه‌ُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّن‌ْ أَلْف‌ِ شَهْرٍ." (قدر، 2) و منظور از برتري اين شب از هزار ماه، اين است كه اِحيا و بيدار ماندن و به عبادت پرداختن در اين شب، از عبادت هزار شب بهتر است. در سوره دخان خداوند اين شب را مبارك خوانده و فرمود: "انّا انزلناه في ليله مباركه" (دخان، 2) منظور از مبارك بودن اين شب است كه ظرفيت و گنجايش خير كثيري داشته، چون بركت به معناي خير كثير است و قرآن خير كثيري بود كه در آن شب نازل شده و رحمت و اسعه‌اي بود كه دامنش همه خلق را گرفت در ادامه مي‌فرمايد: "فيها يفرق كل امر حكيم" (4، دخان) كه مقصود اين است در اين شب، امور و احكام و معارفي كه به صورت كلي و اجمالي بر پيامبر(ص) نازل شده بود، جزئيات آن به صورت تفصيلي بيان مي‌شود؛ البته تفاسير ديگري در مورد اين آيه وجود دارد؛ لكن اين معني صحيح‌تر به نظر مي‌رسد.(ر.ك: تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ج 20، ذيل آيات سوره قدر، ص‌ـ 333، نشر اسماعيليان؛ الميزان، همان، ج 18، ص 130 ـ 133.)
همه روزها و شبها مخلوق خداست، و هيچ "زماني" به خودي خود، بر "زمان" ديگر برتري ندارد؛ ولي برخي از روزها يا شبها به خاطر حوادثي كه در آنها رخ داده، برتري و قداست خاصي پيدا كرده‌اند كه قرآن آنها را "أيّام اللّه" (ابراهيم، 5) (روزهاي ظهور رحمت و قدرت الهي) خوانده است؛ مانند: روز نجات ابراهيم‌از آتش و... . (اقتباس از الميزان، علامه طباطبايي، ج 12، ص 18، نشر اسماعيليان)
شب قدر هم يكي از آن زمانهاست كه چون در آن، قرآن بر قلب مبارك پيامبر نازل شده و شب فرود آمدن فرشتگان و روح است، قدر و منزلت خاصي پيدا كرده؛ به گونه‌اي كه عمل صالح و عبادت و بندگي خدا در آن شب، از هزار ماه بهتر است. قرآن كريم مي‌فرمايد: "ليله القدر خير من الف شهر # تنزّل الملـَئكه و الرّوح فيها بإذن ربهم من كل‌ّ أمر" (قدر، 3 و 4)
برخي از حكمتها و فلسفه‌هاي وجودي شب قدر عبارتند از:
1. شب قدر، نعمت و موهبت الهي بر امت پيامبراكرم‌است.(تفسير نمونه، آيت‌الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 27، ص 190، دارالكتب الاسلاميه.)
2. شب قدر براي آن است كه انسان، لااقل يك يا چند شب خود را در سال به عبادت پروردگار عالم اختصاص دهد.
3. شب قدر به اين جهت "قدر" ناميده شده كه مقدرات يك سال انسانها (حيات، مرگ، رزق، ...) براساس لياقتها و زمينه‌هايي كه خود آنها به وجود آورده‌اند، تعيين مي‌شود؛ بنابراين، وجود چنين شبي باعث مي‌شود تا انسان با تفكر و تدبّر به خود آيد، و اعمال يكساله خود را ارزيابي كند، و با به وجود آوردن زمينه‌هاي مناسب، بهترين سرنوشت را براي خود رقم زند.
4. در شب قدر، تفسير امور ساليانه به ولي‌ّ امر (امام هر عصر) نازل مي‌شود و درباره خويش و مردم به دستورهاي ويژه‌اي مأمور مي‌گردد. (اصول كافي، كتاب الحجه، باب 97، حديث 3)
چرا شب قدر مخفي است؟
يكي از حكمتها و فلسفه‌هاي مخفي بودن شب قدر در بين شبهاي سال، يا در ميان شبهاي ماه مبارك رمضان، اين است كه مردم به همه اين شبها اهميت دهند؛ همانگونه كه خداوند متعال، رضاي خود را در ميان انواع عبادتها و كارهاي خير پنهان كرده تا مردم به همه آنها روي آورند، و غضبش را در ميان گناهان پنهان كرده تا از همه آنها پرهيز كنند و دوستانش را در ميان مردم مخفي كرده تا به همه احترام بگذارند و... .(ر.ك: تفسير نمونه، آيه‌الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 27، ص 187 ـ 190، دارالكتب الاسلاميه.)
