وصف بهشت موعود

مثل الجنة التى وعد المتقون فيها اءنهار من ماء غير آسن و اءنهار من لبن لم يتغير طعمه و اءنهار من خمر لذة للشاربين و اءنهار من عسل مصفى و لهم فيها من كل الثمرات و مغفرة من ربهم كمن هو خالد فى النار و سقوا ماء حميما فقطع اءمعاءهم . (محمد / 15)

«وصف بهشتى كه به پرهيزگاران وعده داده شده است ، چنين است ، در آن نهرهايى از آب صاف و بى بو، و نهرهايى از شير كه طعم آن دگرگون نگرديده ، و نهرهايى از شراب (پاك ) كه مايه لذت نوشندگان است ، و نهرهايى از عسل مصفى است و براى آنها است از همه ميوه ها، همراه با آمرزش از طرف پروردگار، آيا اينها با كسانى كه در آتش جاودانند و از آب جوشان نوشانده مى شوند، كه درونشان را قطعه قطعه مى كند، يكسان مى باشند»؟!

تفسير لغات

«آسن » بر وزن «فاعل » از فعل «اءسن ، ياءسن » گرفته شده ، و به معنى «چيز بدبو» است . آيه در وصف آبهاى بهشت اين جمله را به كار مى برد و مى فرمايد:

فيها اءنهار من ماء غير آسن .

«در بهشت نهرهايى از آب پاكيزه و بى بو است ».

«حميم » به معنى آب فوق العاده داغ است .

«مثل الجنة » يعنى وصف و شرح بهشت موعود.

اين مركب «مثل الجنة » مبتدا است ، و خبر آن محذوف است ، و تقدير آيه چنين است : مثل الجنة التى وعد المتقون (جنة ) فيها اءنهار. سرانجام در آيه ، وصف بهشت موعود به قرار زير است .

الف : در آنجا چهار نهر جارى است .

1. نهرهايى از آبهاى پاكيزه : اءنهار من ماء غير آسن .

2. نهرهايى از شير پاكيزه كه طعم دگرگون نشده است : اءنهار من لبن لم يتغير طعمه .

3. نهرهايى از شراب گوارا: اءنهار من خمر لذة للشاربين .

4. نهرهايى از عسل مصفى : اءنها من عسل مصفى .

نهرهاى سوم ، نهرهاى شراب است اما نه از شراب دنيا كه خرد را نابود مى سازد، بلكه قرآن در سوره صافات شراب بهشت را چنين بيان مى كند: لا فيها غول و لا هم عنها ينزفون .(1)

«اين شراب نه بر خردها غلبه مى كند و نه انسان را مست مى سازد».

ب : در آنجا از هر نوع ميوه اى كه تصور كنى هست : (و لهم من كل الثمرات ).

ج : گذشته بر اين نعمت هاى جسمى ، نعمت معنوى به نام مغفرت خدا وجود دارد (و مغفرة من ربهم ).

اكنون اين بهشت را كه جايگاه پاكان و پرهيزگاران است . با جهنم كه جايگاه دوزخيان است قياس كنيد آيا يكسان خواهد بود، دوزخيان در جهنم جاودانه بوده و آب داغ و گرمى مى نوشند، كه درون آنها را پاره مى كند، كمن هو خالد فى النار و سقوا ماء حميما فقطع اءمعاءهم .

در هر حال در مثل ، اركان سه گانه است :

مشبه : بهشت اخروى .

مشبه به : باغهاى دنيا.

وجه شبه : زيبايى هر دو باغ .

هر دو شيرينند اما اين كجا و آن كجا.

و به نوعى تشبيه كامل به ناقص است ، و چاره اى جز اين نيست زيرا روى سخن با مردمى است كه جز نعمت هاى دنيوى ، نعمت ديگرى به نام نعمت اخروى نديده اند و در مقام تفهيم چاره اى جز كمك گرفتن از ملموسات نيست و بايد براى تبيين نعمت هاى اخروى از آنچه كه در دنيا هست كمك گرفت .

پى نوشتها

1- صافات / 47.