اين سوره را از آن جهت (ممتحنه‌) مي‌نامند كه از واژه امتحان گرفته شده است و اگر به فتح حأ باشد، اسم مفعول است (امتحان شده‌) و اگر به كسر حأ باشد، اسم فاعل است (امتحان كننده‌) اين سوره به هر دو صورت يعني با دو حركت اسم فاعل و مفعول نامگذاري شده است زيرا در آيه 10 به رسول خدا(ص)دستور داده شده تا زن‌هاي مهاجر را امتحان كند تا علت و انگيزه ترك شوهرانشان و مهاجرتشان از مكّه به مدينه معلوم شود تا بر اساس آن درباره آنان تصميم بگيرد. اين سوره در حقيقت از دو بخش تشكيل مي‌گردد:

اول‌: از مسأله "حب في الله" و "بغض في الله" و نهي از طرح دوستي با مشركان سخن مي‌گويد و مسلمانان را به الهام گرفتن از پيامبر بزرگ خدا ابراهيم‌(ع) دعوت مي‌كند و خصوصيات ديگري را دراين زمينه برمي‌شمرد.

دوم‌: پيرامون زنان مهاجر و آزمايش و امتحان آنان و احكام ديگري در اين رابطه بحث مي‌كند.(ر.ك‌: تفسير نمونه‌، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران‌، ج‌24، ص‌5، دارالكتب الاسلاميه‌.)