درباره كيفيت دو گونه آيات را در قرآن كريم مي توان يافت :

1- آياتي كه بر اختصاص دلالت دارند مانند آيه 185 سوره «بقره » و آيه 3 سوره «دخان » و آيه 1 سوره «قدر».

2- آياتي كه بر عموم و تفريق دلالت دارند مانند آيه 106 سوره «اسرا» و آيه 32 سوره «فرقان ». سوالات قابل طرح در اين ميان يكي اين است كه چگونه بين اين دو طايفه از آيات را جمع بكنيم ؟ و ديگري اين است كه زمان بعثت - كه براساس قول شيعه 27 رجب به همراه نزول 5 آيه از سوره علق بوده - با قول در شب قدر چگونه قابل جمع خواهد بود پاسخ هايي كه از جانب علماي اهل سنت و شيعه داده شده به شرح ذيل است :

1- بيشتر اهل سنت و برخي از علماي شيعه (مانند شيخ مفيد، سيد مرتضي ، ابن شهر آشوب ، پاسخ داده اند كه منظور از نزول آغاز و شروع نزول است كه در ماه رمضان بوده است زيرا هر حادثه اي را مي توان به زمان شروع آن نسبت داد (ر.ك التمهيد اثر محمد هادي معرفتي ج 1 ص 113 مثلا" ساختماني كه پنج سال طول مي كشد تا احداث شود مي توان گفت اين ساختمان در فلان سال (يعني سال شروع ساختمان ) ساخته شده است از اين رو به نظر اين گروه از علماي شيعه طايفه اول از آيات در مقابل مفاد طايفه دوم قرارنمي گيرد.

2- برخي گفته اند مقصود از رمضان ، رمضان خاص نيست بلكه نوع رمضان است يعني در هر شب قدر از هر سال به اندازه نياز مردم قرآن بر پيامبر(ص ) نازل مي شد و جبرئيل آن را به حسب مواقع حاجت به دستور خدا بر پيامبرش (ص ) مي خواند فخررازي اين احتمال را داده است (ر.ك التفسير الكبير ج 5 ص 85) بديهي است كه با اين فرض قرار گرفتن طايفه اول در برابر طايفه دوم منتفي مي گردد.

3- برخي هم گفته اند مفاد طايفه اول نيست بلكه معنا اين است كه «شهر رمضان شهري است كه در فرض صيام آن قرآن نازل شده است »، (الدر المنثور، اثر سيوطي ، ج 1 ص 190).

4- به نظر برخي معناي طايفه اول آيات اين است كه معظم قرآن در ماهها رمضان نازل شده است و به لحاظ آن انتساب به ماههاي رمضان هم صحت پيدا مي كند.(ر.ك في ظلال القرآن اثر سيد قطب ج 2 ص 79).

5- برخي از جمله شيخ صدوق معتقدند كه قرآن به صورت مجموع در يك شب قدر بر بيت العزه يا بيت المعمور نازل گرديده است سپس در طول 20 يا 23 سال به صورت تدريجي بر پيامبر نازل گرديد اين ديدگاه برگرفته از برخي شواهد تاربخي و روايي است مثلا": صدوق از امام صادق (ع ) نقل مي كند: قرآن يك جا بر بيت المعمور نازل شده است آنگاه در طول بيست سال بر پيامبر نازل شده است (ر. ك الاعتقادات ، اثر صدوق ، ص 101 و بحار الانوار، ج 18 ص 250).

6- ديدگاه ديگر برخي علماي شيعه مانند فيض كاشاني (تفسير صافي ج 1 ص 41) و ابو عبدالله زنجاني (تاريخ قرآن ، ص 10) ابراز نموده اند كه منظور از فرود آمدن الفاظ قرآن نيست بلكه منظور حقايق و مفاهيم آن است و نيز مراد فرود آمدن قرآن بر قلب رسول الله (ص ) مي باشد كه در روايات تعبير به بيت المعمور شده است .

7- ديدگاه آخر، نظر علامه طباطبايي است كه با فرق گذاشتن ميان نزول دفعي و تدريجي معتقدند: انزال همان نزول دفعي است كه مرحله مفاهيم و حقايق و مقام احكام است و تنزيل همان نزول تدريجي است كه مرحله قطعه قطعه و مقام تقصيل قرآن را شامل مي گردد اين ديدگاه بر گرفته از برخي شواهد قرآني است از جمله آيه 1 سوره هود كه مي فرمايد: «كتاب احكمت آياته ثم فصلت من لدن حكيم خبير» ديگر اينكه آيه هاي قرآن اين نكته را تائييد مي كنند كه گاهي رسول الله (ص ) عجله در قرائت قرآن داشتند معلوم مي شود مفاهيم و معاني در نزد حضرت بوده كه هنوز در قالب الفاط در نيامده بود آيه 16 سوره قيامت مي فرمايد: «زبان خود را به قرآن با عجله حركت نده و يا آيه 114 سوره طه مي فرمايد: «قبل از اتمام وحي قرآن عجله در قرآن مكن »، (ر. ك ترجمه تفسير الميزان ج 15 ص 479).

حاصل سخن اين كه با توجيهي كه از علامه طباطبايي گذشت مي توان دو طايفه از آيات وارده در مسئله را با هم جمع كرد. افزون بر آن 5 آيه اي كه در زمان بعثت پيامبر(ص ) بر حضرت نازل گشته بر اساس اين تحليل كه گذشت در مقابل آيات مربوطه به هم قرار نمي گيرد و به جهت اينكه طائفه اول از آيات مربوط به مقام حقايق و مفاهيم بود نه الفاظ بنابراين در شب قدر سوره علق نازل گشته بلكه مقام احكام بوده كه بيانش گذشت .