شأن نزول اين آيه به اعتراف شيعه و سني ، خوابيدن علي (ع)در ليله المبيت به جاي پيامبر(ص)است . در آن شب خطرناك علي (ع)حاضر شد به جاي پيامبر بخوابد و تيغ مشركاني كه قصد جان پيامبر(ص)را كرده بودند، به جان بخرد. همان طور كه ثعلبي ، مفسّر معروف اهل تسنّن نقل كرده و ابن ابي الحديد نيز آن را از ابوجعفر اسكافي نقل مي كند و در جلد 2الغدير، ص 24ي نويسد: غزّالي در كتاب احياء العلوم ، ج 3 ص 238و صفوري در نُزهه المجالس ، ج 2 ص 209و ابن صبّاغ مالكي در فُصول المهمّه و سبط ابن جوزي حنفي در تذكرهالخواص ، ص 21و مسندأحمد، ج 1 ص 348و تاريخ طبري ، ج 2 ص 99و ابن هشام در سيره ، ج 2 ص 291و تاريخ يعقوبي ، ج 2 ص 29 جريان ليله المبيت و خوابيدن علي (ع)به جاي پيامبر را نقل كرده اند. ابن ابي الحديد گفته است : اين مسئله به طور متواتر نقل شده است .(1)

تفسير برهان از ثعلبي و از ابن عقب در كتاب و ابوالسعادات در كتاب و غزالي در و جماعتي از بزرگان شيعه مانند ابن بابويه و ابن شاذان و كليني وطوسي و ابن عقده و برقي و ابن فياض و عبدكي و صفواني و ثقفي از ابن عباس و ابي رافع و هندبن ابي هاله اين آيه را در مورد علي بن ابي طالب (ع)دانسته اند.

موفّق بن احمد خوارزمي در از امام زين العابدين (ع)نقل كرده است كه فرمود: .(2)

نكتهء عجيب اين است كه در بعضي از تفسيرهاي اهل سنّت اصلاً در ذيل اين آيه نامي از علي (ع)نبرده اند و اين آيه را در مورد دانسته اند كه اموال خود را بر قريش بخشيد تا خودش رابه پيامبر برساند. وقتي به پيامبر رسيد، ايشان فرمود:

. تفسيرهايي از قبيل المراغي ، الواضح ، البيضاوي ، في ظلال القرآن و الدررالمنثور اصلاً نامي از علي (ع)نبرده اند، در حالي كه اين آيه در مورد ليله المبيت و در مورد كسي است كه جانش را درطَبَق اخلاص گذاشت . آن شخص جز علي (ع)نبود، يا لااقل يكي از افراد بود، ولي بي انصافي تا به كجا است كه افرادي مانند صهيب و عمار ياسر و غيره را ذكر كرده اند! اما اين كه چرا به صورت مطلق و مبهم آمده و فرموده : ، ابهام (بعضي از مردم ) كه از استفاده مي شود، اوّلاً، أبلغ و رساتر از تصريح است .ثانياً ذكر و نقل به طور ابهام ، بر مصاديق ديگر قابل انطباق است ، زيرا هر انساني مي تواند در مواقع حساس براي اسلام جانفشاني كند و مشمول اين آيه شود، ولي تطبيق اين آيه بر علي (ع)آن قدرمعروف و مشهور است و يكي از بزرگترين فضايل براي علي (ع)محسوب مي شود كه معاويه ، دشمن علي (ع)چنان از اين فضيلت ناراحت بود كه را با 400هزار درهم تطميع كرداين آيه را دربارهء معرفي كند. او اين كار را كرد، ولي هيچكس آن حديث مجعول را نپذيرفت .(3)

پـاورقي

1.تفسير نمونه ، ج 2 ص 46 2.سيد هاشم حسيني بحراني ، البرهان ، ج 2 ص 151 3.همان ، ص 48