آيا آيه‏اى در مورد نماز اول وقت نازل شده است؟

دين مبين اسلام، براي نماز اهميت ويژه‏اي قائل شده است، و اين نكته از آيات و روايات بي‏شماري استفاده مي‏شود. در آيات بسياري به مسئله نماز پرداخته شده است. دسته از آيات به تشريع نماز تصريح كرده است؛ مانند: «فاقيمواالصلوْ ان الصلوْ كانت علي المؤمنين كتاباً موقوتاً»(1) نماز را به پا داريد، زيرا بر مؤمنان نماز به عنوان وظيفه ثابت شده است.

برخي آيات به تمجيد نمازگزاران و تأكيد بر رستگاري آنان پرداخته، مانند: «قد افلح المؤمنين الذين هم في صلوتهم خاشعون»(2) مؤمنان همانا رستگار شدند، آنان كه در نماز خويش فروتن و خاشع‏ اند.

در برخي آيات به فلسفه نماز اشاره شده، مانند: «اقم الصلوْ لذكري»(3) نماز را براي ياد كردن من بپا داريد. و نيز آياتي كه براي مزمت كردن كساني كه نسبت به نماز دچار غفلت شده‏اند نازل شده است: «فويل للمصلين الذين هم عن صلاتهم ساهون»(4) پس واي بر نمازگزاران آنانكه از نماز خويش غفلت كنند.

دسته‏اي از آيات، به وقت نماز اشاره كرده كه در برخي، به وقت يك نماز (ظهر) «حافظوا علي الصلواْ و الصلوْ الوسطي(5)» (بر نمازها و نماز ميانه) مواظبت كنيد، و در برخي آيات ديگر به وقت سه نماز (صبح، مغرب، عشأ) اشاره نشده است: «و اقم الصلوْ طرفي النهار و زلفاً من اليل ان الحسنات يذهبن السيئات ذلك ذكر للذاكرين»(6) در دو طرف روز، و اوايل شب، نماز را برپا داريد، چرا كه حسنات، سيئات (و آثار آن را) از بين مي‏برد، اين تذكري است براي آنان كه اهل تذكرند، و در برخي آيات به پنج نماز اشاره شده است: «اقم اصلوْ للولوك الشمس الي غسق الليل و قرآن الفجر»(7) به پاي دار نماز را از بازگشتگان خورشيد تا تاريكي شب و خواندني بامداد بپا دار.

از ميان آيات وارد درباره وقت نماز، فقيهان از آيه مذكور، دليل بر اقامه نماز در اول وقت است.(8) ايشان در وجوب نماز اول وقت به نحو موسع، فرموده است: افضل، تقديم در اول وقت است و در اين فتوا به آيه اقم الصلوْ لدلوك الشمس(9) استناد كرده و امر شارع را در اين آيه شريفه، مقتضي وجوب نزد شيعه و دليل بر فوري بودن آن دانسته است.(10)

از امام صادق(ع) در تفسير آيه «فويل للمصلين، الذين هم عن صلاتهم ساهون»(11) آمده مي‏فرمايد: «تأخير الصلاه عن اول وقتها لغير عذر» مردا از بي‏اعتنايي به نماز، تأخير از اول وقت بدون عذر است.(12)

پس مي‏توان گفت از اين دو آيه استفاده اول وقت شده است، گرچه احاديث و سيره پيامبر(ص) و ائمه(ع) بر اقامه نماز در اول وقت به عنوان فضيلت بوده است و اين سيره همه عالمان و مؤمنان است.

پى نوشتها

[1]. سوره نسأ، آيه 103.

[2]. سوره مؤمنون، آيه 2-1.

[3]. سوره طه، آيه 14.

[4]. سوره ماعون، آيه 5و4.

[5]. سوره بقره، آيه 238.

[6]. سوره هود، آيه 114.

[7]. سوره اسرأ، آيه 78.

[8]. كتاب الحلّاف، شيخ طوسي، ج 1، ص 292.

[9]. سوره اسرأ، آيه 78.

[10]. همان.

[11]. سوره ماعون، آيه 5-4.