تفسير بهره‏مندي از معارف قرآن تا حدودي گرچه براي همگان ممكن است؛ امّا براي فهم قرآن - به عنوان منبع اساسي معرفت ديني - نيازمنديم كه ابزارهاي خاص آن را پيدا كنيم و حدود استفاده از هر يك از آنها و ميزان تأثير و اعتبار از آنها را بدانيم.  مهم‏ترين ابزارها براي فهم قرآن عبارت است از:  1. ادبيات و قواعد زبان‏شناختي:  براي درك سخن هر گوينده و نقطه آغاز تفاهم، آگاهي از قواعد اوليه مربوط به زبان و لغت ضروري است. از اين رو داشتن اطلاعات كافي و عميق از ادبيات اين زبان، از ضروريات است. در ادبيات نيز فهم معناشناسي واژه‏ها، آشنايي به علم صرف و علم نحو - كه جايگاه تركيبي كلمات را در ساختار جملات مشخص مي‏سازد - و اطلاع از علم معاني و بيان و بديع - كه در زيباسازي كلام حاوي قواعد مهمّي است - بايسته است.  2. آشنا بودن به مضمون و سياق خود قرآن:  قرآن قرايني دارد كه بعضي پيوسته و برخي ناپيوسته است و براي فهم مقصود هر گوينده، مناسب‏ترين شيوه آن است كه سخنان گوناگون خود او را در كنار هم و مرتبط با هم بنگريم و اين شيوه در ارزيابي و نتيجه‏گيري مفيداست.  3. سنت معصوم(ع):  از جمله شئون پيامبر(ص) و ائمه(ع) تبيين مقاصد كتاب الهي است:   (وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ)  .سوره نحل (16)، آيه 44. علامه طباطبايي مي‏نويسد: «آيه مباركه دليل بر حجّيت سخن پيامبر اكرم در شرح آيات قرآن كريم است»الميزان، ج 12، ص 261..  سنّت و سخن معصوم(ع) در تفسير و تبيين قرآن و تعليم شيوه تفسير به مردم و تبيين تأويل و تعليم راهيابي به بطون قرآن نقش اساسي دارد.  4. عقل و تفكر خلاق:  مفسّر و كسي كه مي‏خواهد از قرآن استفاده كند، بايد عقل فعّال و تفكّر خلاق داشته باشد تا بتواند از اين ابزار بطور صحيح و دقيق استفاده نمايد.  5. جامع نگري:  گفتني است كه دين مجموعه عقايد و آموزه‏هايي را ارائه داده كه اين مجموعه، بايستي با هم سازگار باشد ازاين‏رو در برداشت از قرآن، بايد هر مفهوم قرآني در مجموعه‏هاي آموزه‏هاي ديني - كه از منابع اصلي به دست آمده - نگريسته شود. فهم عميق معاني قرآن، نياز به تلاش علمي بسيار دارد؛ لذا مفسراني موفق بوده‏اند كه كوله‏باري از سابقه علمي و تحقيقي بر دوش آنان بوده است.براي آگاهي بيشتر در اين زمينه به كتاب‏هاي علوم قرآني مراجعه شود؛ از جمله: 1. دزفولي، كمال، شناخت قرآن؛ 2. بهشتي، محمدحسين، روش برداشت از قرآن؛ 3. سعيدى روشن، محمدباقر، علوم قرآني.